“Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ve Yönetmeliğin Yayıncılık Sektöründe Uygulanmasına Dair Açıklamalar

1. Yürürlük tarihine dair açıklamalar: “Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” 01/03/2022 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olup, aşağıda izah edilen gerekli düzenlemelerin 01/03/2022 itibariyle uygulanmaya başlamış olması gerekmektedir.

2. Kapsama dair açıklamalar: Yönetmelik her türlü ticari reklamı ve ticari uygulamayı kapsamaktadır. Yani yayınevleri, yayıncılık faaliyetleri kapsamında gerçekleştirdikleri tüm uygulamalarda bu yönetmelikte belirlenen “haksız ticari uygulamalar”a girmemekle, ve ayrıca yine yayıncılık faaliyetleri kapsamında gerçekleştirdikleri fiziki veya dijital tüm mecralardaki her türlü reklamlar için aşağıdaki esaslara uygun davranmakla yükümlüdürler.

3. “Kişiselleştirilmiş fiyat” uygulamasına dair açıklamalar: Yönetmelik’in 13. Maddesi ile “fiyat bilgisi içeren reklamlar”da uyulması gereken kurallar belirlenmiş olup, madde metni korunduğundan yayıncıların bu kurallara uyum yükümlülüğü devam etmektedir.

Bunun yanında madde metnine yeni eklenen 10. fıkra ile ek bir yükümlülük daha getirilmiş ve “kişiselleştirilmiş fiyat” terimi ortaya çıkmıştır.

Bu fıkraya göre; Yayıncı ya da yayıncının mallarının satışını yapan mecra, satış esnasında, tüketicinin satın alma davranışını veya diğer kişisel verilerini analiz ederek fiyat sunmakta ise (örneğin online pazaryerleri üzerinde tüketicinin birden fazla kez incelediği / favorilerine eklediği vb malda azaltma veya arttırma şeklinde fiyat değişikliği yaratılmakta ise veya benzeri uygulamalarda) kişiselleştirilmiş fiyat uygulaması var demektir.

Bu durumda yapılması gerekenler aşağıdaki gibidir;

• böyle bir uygulama söz konusu olduğu bilgisi verilmeli
• o ürünün satıcısı veya sağlayıcısı (yayıncı / yayınevi / pazaryeri vb) tarafından belirlenmiş olan satış fiyatına ve kişiselleştirilmiş yeni fiyata aynı alanda yer verilmeli, tüketici her iki fiyatın farklılığını ve kişiselleştirilmiş fiyat uygulamasının varlığını görebilmelidir.

4. İndirimli satış reklamlarına dair açıklamalar: Yayıncılık faaliyeti kapsamında satışa sunulan kitapların reklamlarında yazılı/sesli/görsel olarak herhangi bir şekilde “indirim” bulunduğuna dair bir ibare yer alıyorsa, yönetmelik değişikliği ile revize edilen aşağıdaki kurallara uyulması gerekecektir;

–  Aşağıdaki bilgiler reklamda açıkça yer almalıdır:

a) indirimden önceki fiyat( = indirimin uygulandığı tarihten önceki son 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat “indirimden önceki fiyat” olarak kabul edilecektir)

b) indirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri

c) indirimli üründe miktar sınırı var ise bu miktar bilgisi

– Reklamda, indirime konu edilen ürünün veya indirim miktarının ne olduğu konusunda karışıklık yaratabilecek, yanıltıcı olabilecek, indirimi daha fazla uygulanıyor gösterebilecek türde ifade ve görüntülere yer vermekten kaçınılmalıdır.

Eğer söz konusu reklamlarda görsel/sesli/yazılı vb herhangi bir şekilde indirim ibaresi bulunmuyor ise bu yükümlülükler söz konusu olmayacaktır.

Dolayısı ile, kitap satışlarına dair indirimli reklam yapılması halinde, indirimli fiyatın yanında, son 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat da “indirimden önceki fiyat” olarak reklam içeriğinde yer almaya başlayacaktır.

İndirimden önceki fiyatın belirlenememesi ya da uygulamaya dair diğer sorunlar nedeniyle bu fiyatına yer verilemiyorsa da, mevzuata aykırılık oluşmaması adına yazılı/sesli/görsel ve benzeri şekillerde “indirim” ibarelerine yer verilmemeli ve doğrudan indirilmiş son fiyat yazılmalıdır. Takdir yayıncılarda olmakla birlikte, indirim ibaresine yer verilmemesi ve öncesi-sonrası fiyatlarına yer verilmeden doğrudan indirimli son satış fiyatının yazılması halinde, “indirimli reklam” kapsamına girilmemekte, mevzuata aykırılık oluşturulmamaktadır.

Diğer bir seçenek olarak; “indirim” ibaresine (veya işaretlerine) yer verilmek isteniyorsa, indirim öncesi ve sonrası fiyatların belirtilmesi gerekecektir. Burada üstü çizilerek belirtilen “indirim öncesi eski fiyat”ın belirlenmesinde standart üst fiyatın yazılması doğru bir yöntem olmayacaktır. Zira yeni yönetmelik metni gereği “indirimin uygulandığı tarihten önceki son 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat” belirlenerek bu kısma eski fiyat olarak yazılmak zorundadır.

Bunun yanında indirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri ve (varsa) miktar sınırına dair bilgilerin bu reklamda yer alması yönündeki yükümlülükler aynen devam etmektedir.

5. İnternet ortamında yapılan satışlarda uygulanacak yeni düzenlemelere dair açıklamalar: Yönetmelik değişikliği ile; internet ortamında yapılan satışlarda uygulanmak üzere sıralama kuralları, tüketici değerlendirmelerine dair kurallar ve tüketici şikayetlerinin yayınlanmasına ilişkin kurallar getirilmiştir. Bu kurallar internet ortamında satış yapan yayıncıları doğrudan ilgilendirmekte olup, yayıncıların mevcut uygulamalarını aşağıdaki düzenlemelere uyumlu hale getirmesi gerekmektedir;

• internet ortamında satışa sunulan ürünün fiyat, nitelik ve benzeri hususlarında karşılaştırma yapılarak sıralama yapılması durumunda, sıralamanın hangi ölçütler dikkate alınarak oluşturulduğuna ilişkin bilgiye aynı alanda ya da bir bağlantı veya uyarı işareti ile tüketicilerin yönlendirilerek ayrıntılı bilgi alabileceği açılır ekranda kolayca görünebilecek şekilde yer verilmelidir
• reklam veya sponsorluk ve benzeri anlaşmalara dayanılarak gösterilen sıralama sonuçlarında reklam ibaresine yer verilmesi zorunludur
• internet ortamında, satıcı ve sağlayıcılar ya da bunlar adına mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık eden aracı hizmet sağlayıcıları (online satış platformları / pazaryerleri vb) tarafından, tüketicilerin ürünlere ya da satıcı veya sağlayıcılara ilişkin değerlendirme yapmasına imkân sağlanması durumunda; bu değerlendirmelerin, sadece ilgili ürünü satın alanlar tarafından yapılmasına izin verilmelidir
• bu değerlendirmelerin yayınlanmasına ilişkin belirlenen esas ve kurallara değerlendirmelerin yayınlandığı alanda ya da bir bağlantı veya uyarı işareti ile tüketicilerin yönlendirildiği açılır ekranda yer verilmelidir
• tüketici değerlendirmeleri, gerekli incelemeler yapıldıktan sonra olumlu ya da olumsuz ayrımı yapılmaksızın en az bir yıl süre ile herhangi bir yönlendirme yapılmadan tarih, değerlendirme notu, satıcı veya sağlayıcıya göre sıralanma gibi objektif bir ölçüte göre yayınlanmalıdır
• belirlenen esas ve kurallar çerçevesinde yayınlanmasına izin verilmeyen tüketici değerlendirmelerine ilişkin hususlar değerlendirmeyi yapan tüketiciye derhal bildirilmelidir
• değerlendirme yapılan ürünle ilgili yaşanan tüketici mağduriyetinin satıcı veya sağlayıcı tarafından giderildiğinin tüketici ya da satıcı veya sağlayıcı tarafından bildirilmesi halinde bu durum, gerekli doğrulama yapıldıktan sonra ilk değerlendirmeyle aynı yerde gecikmesizin yayınlanmalıdır
• ürünün satışını artırmak amacıyla doğru olmayan değerlendirmelerin yapılmasına ya da ürünü onaylayan ifadelerin kullanılmasına yönelik gerçek veya tüzel kişiyle anlaşma yapılamaz ya da hizmet satın alınamaz.

Anılan yükümlülükler internet üzerinden doğrudan satış yapan yayıncıları ilgilendirmekle birlikte, yayıncıların ürünlerinin internet üzerinden satışını gerçekleştiren aracı hizmet sağlayıcıları (online satış yerler/pazaryerlerini) de ilgilendirmektedir.

6. Diğer değişiklikler ve temel reklam usul ve kurallarının devam etmesine dair bilgiler:

Reklamların ne tür unsurlar içeremeyeceğine dair hali hazırda Yönetmelik’te bulunan 5. Madde büyük oranda korunmakta ve yayıncıların bu maddede yer alan unsurlara uyma yükümlülüğü aynı şekilde devam etmektedir. (Bkz. Ek-1: Yönetmelik tam metni) Değişiklik yönetmeliği ile 5. Maddenin yalnızca (ğ) bendi kaldırılmış olup, yayıncılık sektörünü doğrudan ilgilendiren bir değişiklik değildir.

Aynı şekilde Yönetmelik’te hali hazırda mevcut olan; reklamların ayırt edilmesi, doğruluk dürüstlük, karşılaştırmalı reklam kuralları, ispat, kötüleme, taklit, itibardan haksız yararlanma, tanıklı reklamlar, çekiliş veya promosyon içerikli reklamlar, ifadelerin sunuluşu, altyazı ve dipnotlar, örtülü reklam yasağı, çocuklara yönelik reklamlar, aldatıcı eylemler, saldırgan ticari uygulamalar, gibi temel reklam usul ve düzenlemeleri ile yasaklar mevcudiyetini aynen korumakta olup, yayıncıların reklamlarında ve ticari uygulamalarında bu kurallara uygun davranma yükümlülükleri aynen devam etmektedir. (Bkz. Ek-1: Yönetmelik tam metni)

Finansal hizmetlere ilişkin reklamlarda bağlı kredi ile satış yapılması hali, özel mevzuata tabi ürün kategorileri, uyulması gereken kurallarda değişiklik söz konusu olmakla birlikte, bu değişiklikler yayıncılık sektörünü ilgilendirmemektedir.

7. Haksız ticari uygulama örneklerine dair açıklamalar: Yönetmelik’in Haksız Ticari Uygulama Olarak Kabul Edilen Örnek Uygulamalar Ek’ine de bazı değişiklikler yapılmış olup, eklenen maddelerden yayıncıların faaliyetlerini ilgilendirebilecek nitelikte olan aşağıdaki gibidir;

“İnternet ortamında bir mal veya hizmete ilişkin yönlendirici ara yüz tasarımları, seçenekler ya da ifadeler gibi araçlarla tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkileyen ya da normal şartlar altında vereceği kararda satıcı veya sağlayıcı lehine değişikliklere yol açmayı hedefleyen yöntemler kullanmak.” Bu uygulamanın da yer aldığı liste yönetmelik ekinde olup, yayıncılar tarafından yürütülen ticari faaliyetlerde de bu örneklerin meydana gelmemesi mevzuata aykırılık oluşmaması adına önem taşımaktadır.

Yönetmelik metninin tamamına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz;

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220201-6.htm

Birliğimiz tarafından paylaşılan bilgiler bağlayıcı olmayıp tavsiye niteliğindedir.